Задание 1. Прочитайте текст и ответьте на вопросы.

Редко в каком городе нет сейчас водопровода. Каждый из нас тратит в день ведер воды. А в старину житель такого города, как Париж, расходовал только одно ведро воды. Вот и посчитайте, часто ли он мог мыться и много ли он тратил воды на стирку белья и уборку комнат… Да и немудрено, что воды тратили мало: водопроводов тогда не было. Кое-где на площадях были колодцы, и воду приходилось таскать ведрами.

Бельё парижанин менял редко: раз в месяц или два. Тогда думали не о том, чтобы рубашка была чистая, а о том, чтобы кружева на манжетах были подороже. Носовой платок тоже появился совсем недавно. Ему всего только лет. Среди самых важных и знатных людей немало было таких, которые считали носовой платок ненужной роскошью.

Канализации не было. В Париже помои выливали прямо на улицу из окон. Грязная вода стекала в канаву, вырытую посреди улицы. Неудивительно, что в старину люди болели гораздо чаще, чем сейчас. Никто не знал тогда, что, где грязь, там и зараза. Случалось, что целые города вымирали от страшных болезней. Что же сделало нас здоровее и крепче? Водопроводный кран, кусок мыла, чистая одежда.

Вопросы:

Как изменилось использование воды в городах с появлением водопровода?Почему в старину парижане тратили воду экономно?

В Париже помои выливали прямо на улицу из окон. Грязная вода стекала в канаву, вырытую посреди улицы. Неудивительно, что в старину люди болели гораздо чаще, чем сейчас. Никто не знал тогда, что, где грязь, там и зараза. Тогда думали не о том, чтобы рубашка была чистая, а о том, чтобы кружева на манжетах были подороже.

Какие факторы сделали людей более здоровыми и крепкими в сравнении с прошлым?

Что же сделало нас здоровее и крепче? Водопроводный кран, кусок мыла, чистая одежда.

Задание 2. Вставьте пропущенные буквы.

Осень в лесу.

Наступила поз..няя осень. Стоит н..нас..ная п..года. Всё чаще дует ре..кий осе..ний ветер. С сине..о неба п..сылает со..нце пр..щальные лучи.

Как х..рош лес осенью! Воздух свеж. Ж..лтые, оранж..вые, б..гровые листья тих.. падают с ч..рных д..ревьев и медлен..о опускают..ся на х..лодную землю.

Т..шину спяще..о леса не(нарушает) пение птиц, п..тому что они ул..тели на юг. В ал..еях сада стало пусто, бе..шумно. А ведь здесь летом было так радос..но, чудес..но! Из окрес..ных парков сл..тались сюда птицы на праз..ничный к..нцерт.

Осенью лес похож на терем ра..писной. Хорошо устроится под бел..ствольной б..рёзкой и долго рас..матривать з..лотые краски леса, л..ловый краешек неба.

Тихо, уютно. В необ..ятных чащах леса можно укрыт..ся от осе..него ветра. На душе ле..ко и сп..койно.

Задание 3.апиши слова в три столбика: в первый — имена существительные женского рода, во второй — мужского, а в третий — среднего.

Корова, хлеб, молоко, дерево, степь, утюг, волк, ворона, море, вьюга, дедушка, кино.

Женский род	Мужской род	Средний род
корова	хлеб	молоко
степь	утюг	дерево
ворона	волк	море
вьюга	дедушка	кино

Задание 4. Поставьте и напишите в скобках вопрос и определите падеж существительного.

1.Катались ( на чем ) на машине. (предложный падеж).

2.Шли ( по чему ) по площади . ( дательный падеж).

3.Отплыл ( от чего ) от причала. ( родительный падеж).

4.Подбежал ( к чему ) к кровати. ( дательный падеж).

5.Прыгает ( кто ) белка. ( именительный падеж).

6.Достали ( что ) мяч. ( именительный падеж)

7.Гуляли ( за чем ) за школой. ( творительный падеж).

8.Написал ( в чего ) в тетради. ( родительский падеж).

9.Кружились ( в чему ) в воздухе.( дательный падеж).

10. Мылись ( чем ) шампунем. ( творительный падеж).

Խմորասնկեր, բնորոշ միցելիում չունեցող սնկեր, որոնց վեգետատիվ մարմինը մեծ մասամբ միայնակ կամ բողբոջող բջիջներ են։ Հայտնի է մոտ 1500 տեսակ, որոնք պատկանում են պայուսակավոր, բազիդիավոր և անկատար սնկերին։

Բազմացում

Խմորասնկերը բազմանում են բողբոջման եղանակով։ Մայրական բջջի վրա առաջանում է արտափքում։ Մայրական բջջի կորիզը կիսվում է, և դուստր կորիզներից մեկն անցնում է առաջացած արտափքման մեջ։ Արտափքումը մեծանում է և հասնելով մայրական բջջի չափերին, անջատվում նրանից, հանդես գալով որպես առանձին բջիջ։ Երբեմն մնում է մայրական բջջի հետ, առաջացնելով ճյուղավորված շղթաներ։ Հիմնականում խմորասնկերը ներկայացված են պայուսակավոր սնկերի էնդոմիցետայինների կարգով, որոնց վեգետատիվ մարմինը օվալաձև է կամ ձվաձև։ Խմորասնկերը բազմանում են բողբոջմամբ, մասամբ՝ կիսմամբ։ Եթե բողբոջման ժամանակ բջիջները չեն անջատվում միմյանցից, ապա ձևավորում են կեղծ միցելիումներ։ Սեռական պրոցեսի ժամանակ տեղի է ունենում երկու բջիջների պարունակության միաձուլում, և զարգանում են պայուսակները՝ պայուսակասպորներով։

Նյութափոխանակություն

Խմորասնկերը բավականին պահանջկոտ են սնման պայմաններում։ Անարէոբ պայմաններում կարող են, որպես էներգիայի աղբյուր օգտագործել ածխաջրերը, այն էլ հեքսոզներ և նրանցից կազմված օլիգոսախարիդներ։ Որոշ տեսակներ վերցնում են պետնոզներից, օրինակ, կիսլոզ։ Schwanniomyces occidentalis և Saccharomycopsis fibuliger խմորասնկերը կարող են առաջացնել օսլայի խմորում, Kluyveromyces fragilis — ինուլին։ Աէրոբ պայմաններում մի շարք տեսակներ մարսվում են սուբստրատում. բացի դա ածխաջրածնում պարունակվում են նաև ճարպեր, ածխաջրածիններ, արոմատիկ և ածխածնային միացություններ, սպիրտներ, օրգանական թթուներ։

Կիրառական նշանակություն

Գործնական նշանակություն ունեն սախարոմիցետայինները, որոնք տարածված են շաքարով հարուստ բազմազան հիմնանյութերի՝ մրգերի, ծաղիկների նեկտարի, ծառերի խեժի վրա։ Նրանք անջատվում են հողից, սննդամթերքից, նավթից։ Կան բույսերի, կենդանիների և մարդու համար ախտածին տեսակներ։ Հարուցում են բլաստոմիկոզներ, կանդիդոզներ։ Հաճախ ուղեկցում են առաջնային հիվանդություններին։ Խմորասնկերը առաջացնում են սպիրտային խմորում։ Գործնական կիրառություն ունեն հացաթխման խմորասնկերը, որոնց աճեցվող տարատեսակներն օգտագործում են հացաթխման, գինեգործության, գարեջրի արտադրության մեջ։ Խմորասնկերը պարունակում են սպիտակուց, ածխաջրեր, հարուստ են B խմբի վիտամիններով։ Դրանք կերային սպիտակուցի, սպիտակուցավիտամինային խտանյութերի, ֆերմենտների հիմնական սինթեզողներն են։

Տնային առաջադրանք

Թունավոր սնկերի խաբուսիկ «նշաններ»

Թունավոր սունկն ունի տհաճ հոտ, իսկ ուտելի սունկը՝ հաճելի հոտ, այն դեպքում, որ դժգույն գարշասունկի հոտը գրեթե նույնական է շամպինյոնի հոտին, չնայած ըստ ոմանց, դժգույն գարշասունկն ընդհանրապես հոտ չունի։ «Ճիճուներ» (միջատներ, թրթուրներ) չեն հայտնաբերվում թունավոր սնկերի մոտ։

Լրացուցիչ առաջադրանք-պատասխանել հարցերին․

1. Կառուցվածքային ի՞նչ առանձնահատկություններ ունեն սնկերը։
2. Ի՞նչ օգուտ է մարդը ստանում սնկերից։
   Գլխարկավոր սնկերի կառուցվածքը մեզ լավ ծանոթ է, քանի որ դրանք մարդը լայնորեն կիրառում է իր սննդակարգում: Մարդու սննդակարգում կան ուտելի սնկեր, բայց դրանք օգտակար են և ունեն իրենց մեջ օգտակար վիտամիններ։
3. Խմորասնկերը կենցաղում ինչպե՞ս եք օգտագործում։
   Մարդիկ խմորասնկերը օգտագործում են խմորներում և ընդանհրապես օգտագործում են, որպես փափկեցնող համեմունք։

Прочитайте рассказ М.М. Зощенко «Учитель истории».

Учитель истории вызывает меня не так, как обычно. Он произносит мою фамилию неприятным тоном. Он нарочно пищит и визжит, произнося мою фамилию. И тогда все ученики тоже начинают пищать и визжать, передразнивая учителя.

Мне неприятно, когда меня так вызывают. Но я не знаю, что надо сделать, чтоб этого не было.

Я стою за партой и отвечаю урок. Я отвечаю довольно прилично. Но в уроке есть слово «банкет».

– А что такое банкет? – спрашивает меня учитель.

Я отлично знаю, что такое банкет. Это обед, еда, торжественная встреча за столом, в ресторане. Но я не знаю, можно ли дать такое объяснение по отношению к великим историческим людям. Не слишком ли это мелкое объяснение в плане исторических событий?

Я молчу.

– А-а? – спрашивает учитель, привизгивая. И в этом «а-а» я слышу насмешку и пренебрежение ко мне.

И, услышав это «а», ученики тоже начинают визжать.

Учитель истории машет на меня рукой. И ставит мне двойку. По окончании урока я бегу за учителем. Я догоняю его на лестнице. От волнения я не могу произнести слово. Меня бьёт лихорадка.

Увидев меня в таком виде, учитель говорит:

– В конце четверти я вас ещё спрошу. Натянем тройку.

– Я не об этом, – говорю я. – Если вы меня ещё раз так вызовете, то я… я…

– Что? Что такое? – говорит учитель.

– Плюну в вас, – бормочу я.

– Что ты сказал? – грозно кричит учитель. И, схватив меня за руку, тянет наверх, в директорскую. Но вдруг отпускает меня. Говорит: – Иди в класс.

Я иду в класс и жду, что сейчас придёт директор и выгонит меня из гимназии. Но директор не приходит.

Через несколько дней учитель истории вызывает меня к доске.

Он тихо произносит мою фамилию. И когда ученики начинают по привычке визжать, учитель ударяет кулаком по столу и кричит им:

– Молчать! В классе водворяется полная тишина. Я бормочу задание, но думаю о другом. Я думаю об этом учителе, который не пожаловался директору и вызвал меня не так, как раньше. Я смотрю на него, и на моих глазах появляются слёзы.

Учитель говорит:

– Не волнуйтесь. На тройку вы во всяком случае знаете.

Он подумал, что у меня слёзы на глазах оттого, что я неважно знаю урок.

Вопросы:

Как вы думаете, что могло бы произойти, если бы ученик не подошел к учителю после урока?

Ученика могли больше обижать и он мог больше обижаться на то, что его друзья смеются на него и учитель не правильно произносит фамилию ученика.

Что символизирует момент, когда учитель просит класс замолчать? Как это влияет на атмосферу в классе?

Учитель понял, что ученику это не приятно и как да другие смеются на него и учитель ругается на них, потому что это не красиво, что его родные одноклассники смеются на него.

Каковы истинные причины слез ученика в конце рассказа? Что они говорят о его внутреннем состоянии?

Что учитель поддержает его и делает так, что его друзья поняли, что так нельзя и не красиво.

Как вы понимаете финальную фразу учителя о тройке? Что она означает для ученика?

Он не понимает за что ученик плачет и подбирает именно эти слова, что бы ученик больше не плакал.

Каково ваше мнение о том, как учитель и ученик изменяются в ходе рассказа?

Ученик первый раз поддержает ученика и зашешает его.

Задание 1. Приведите 10 высказываний великих людей о своих учителях.

Хороший учитель защищает учеников от собственного влияния.

Жалок тот ученик, который не превзошёл своего учителя.

Я не учитель.

Вся гордость учителя в учениках, в росте посеянных им семян.

Никто тебе не друг, никто тебе не враг, но всякий человек тебе учитель.

Всем известно, что за деньги можно купить туфли, но не счастье, еду, но не аппетит, постель, но не сон, лекарство, но не здоровье, слуг, но не друзей, развлечение, но не радость, учителей, но не ум.

Некто спросил: «Правильно ли говорят, что за зло нужно платить добром?» Учитель сказал: «А чем же тогда платить за добро? За зло надо платить по справедливости, а за добро — добром».

Тот, кто, обращаясь к старому, способен открывать новое, достоин быть учителем.

Отношение государства к учителю — это государственная политика, которая свидетельствует либо о силе государства, либо о его слабости.

Тот, кто правильно указывает на мои ошибки, — мой учитель; тот, кто правильно отмечает мои верные поступки, — мой друг; тот, кто мне льстит, — мой враг.

Задание 2. Напишите, как бы вы поступили на месте ученика или учителя. Как вы решили бы конфликтную ситуацию?

Задание 3. Напишите сочинение на тему «Учитель, которым я горжусь» ИЛИ запишите видеообращение для учителе (поздравление с днем учителя) ИЛИ создайте плакат «Роль учителя в моей жизни»

Ֆիզիկա 7(Երկու հանձնարարություններն էլ կարող եք գտնել այս հղումով)

70.Գտնե՛լ ածականները և դրանցով կազմել նախադասություններ:
Աղոտ, դերձակ, դժվարին, հոգատար, մանրահատակ, կավ, հաճարենի, հյուսնություն, լսարան, հանգամանորեն, երկաթ, պողպատե, սնահավատ, դետալ, գործունյա, բարեգութ, դաժան, ատլաս, չիթ, փայտե, կաղապար, շրջանակ, թղթե:

Տղան սիրում է աղոտ ուտեստներ ուտել։

Եվրատեսիլում մասնակցող մարդիկ դժվարին օրեր են ունեցել։

Քույրիկս շատ հոգատար է իր եղբոր նկատմամբ։

Իմ մեջի լցվող բաժակը պողպատե բաժակ է։

Մեր դասարանի տղաները շատ սնահավատ են։

Ադամը այնքան գործունյա է, որ նույնիսկ կարողանում է վազել 1կմ։

Բարեգութ մարդը երբեք չի կապտի շրջապատում գտնվող մարդկանց։

Ֆութբոլ խաղացող տղաները շատ դաժան են խաղում։

Ծնունդիս ինձ նվիրեցին մի գեղեցիկ փայտե բաժակ, որի վրա իմ սիրելի նկարներից մեկն էր տպված։

Թղթե նավակը ջրի մեջ դեռ չմտած թացացավ։

71.Հոմանիշների հինգ զույգ առանձնացրու:

դյուրաբեկ, հերսոտ, ընչաքաղց, ընթացիկ

Ընչազուրկ–աղքատ
սրընթաց–արագընթաց
անընկճելի–անկոտրում
դյուրաթեք–ճկուն
դյուցազնական–հերոսական

72.Փակագծերում տրված տարբերակներից ընդգծի՛ր տվյալ նախադասությանը համապատասխանողը:

• Խոսքը (վերաբերում, վերաբերվում) է 5-րդ դարի հայ պատմիչների գործերին:
• Դատարանի կողմից (բռնագրավել, բռնագրավվել) էր նրա ամբողջ ունեցվածքը:
• Այդ լուրն ընկերոջը հաղորդելու համար Արան հեռախոսով (կապնվեց, կապվեց) նրա հետ:
• Նրա հպարտ հոգին (վրդովվել, վրդովել) էր բարեկամի անզգույշ մի խոսքը:
• Երիտասարդ ու անվարժ երգչի ձայնը անսովոր դահլիճում անակնկալ (հուզմունքից, հուզմունքով) դողում էր:
• Նույնը (վերաբերում, վերաբերվում) է նաև քննարկվող ծրագրին:
• Նա շատ բարեկիրթ է և բոլորին էլ հավասար է (վերաբերվում, վերաբերում):
• Մի շարք գործարաններ բավականաչափ (տուժել, տուժվել ) են իրենց անփութության և անհեռատեսության պատճառով։

73.Ժխտական ապ, դժ, տ, ածանցներով կազմի՛ր տրված բառերի հոմանիշները:
Անգույն-դժգույն, անբախտ-դժբախտ, անգետ-տգետ, անշնորհք-ապաշնորհ, անարդյունք-ապարդյուն, անօրեն-ապօրինի, անձև-տձև:

74.Առանձնացրո՛ւ այն բառերը, որոնք ժխտական նախածանց ունեն:
Անարվեստ, անդեմ, անդուռ, անիվ, անսիրտ, անահ, անուշ, անմահ, անուն, դժոխք, դժգոհ, դժբախտ, դժնի, դժկամ, ապագա, ապարդյուն, ապերախտ, ապուր, ապաշնորհ, ապուշ,
ապտակ, տարի, տկար, տհաճ, տպել, տգեղ, տխուր, չամիչ, չտես, չկամ, չարիք:

75.Գործողության անունը դարձրո՛ւ այդ գործողության հետ կապված առարկայի անուն: Գրի՛ր գործածված ածանցները:

Քերել-քերիչ, գրել–գրիչ, կապել–կապիչ, քամել–քամիչ, թակել–թակիչ, ըմպել–ըմպելիք, բացել–բացիչ, գործել–գորշիչ, խաղալ–խաղիկ, ուտել–ուտելիք, խմել–խմիչք, հագնել–հագնելիք, ձգել–ձգիչ, փակել–փակիչ, խթանել–խթանիչ, փաթաթել–փաթաթելիք, ճոճել–ճոճանակ, գանձել–գանձանակ, զսպել–զսպանակ, ջնջել–ջնջիչ, ծածկել–ծածկոց, օրորել–օրորոց:

76.Ընդգծված բառակապակցությունները մեկական բառերով փոխարինի՛ր:

Վանա լճի մոտ շրջանում ընկած Ռշտունյաց լեռները հայտնի էին պղնձի, կապարի, երկաթի հանք ունեցող վայրերով, որոնք բազմաթիվ անգամներ հիշատակվել են հայկական ձեռքով գրված գրքերում: Բրոնզի ու երկաթի դարերի շրջաններից սկսած՝ հայկական լեռնոտ աշխարհում արդյունահանվում ու ձուլվում էին տարբեր մետաղներ, որը պատճառ էր դառնում, որ հանվող նյութերի անունները դառնային տեղերի անուններ:

Հետագայում հնէաբանությամբ զբաղվող գիտնականներն ու երկրաբանությամբ զբաղվողները այդ անվանումների միջոցով հայտնաբերում էին լեռներում գտնվող լքված փորված տեղեր ու մետաղ ձուլելու տեղեր:

Վանա լճի մոտակայքում ընկած Ռշտունյաց լեռները հայտնի էին պղնձի, կապարի, երկաթի հանքավայրերով, որոնք բազմիցս հիշատակվել են հայկական ձեռագրերում: Բրոնզի ու երկաթի դարերի շրջաններից սկսած՝ հայկական լեռնաշխարհում արդյունահանվում ու ձուլվում էին տարբեր մետաղներ, որը պատճառ էր դառնում, որ հանվող նյութերի անունները դառնային տեղանուններ:

Հետագայում հնէաբանները ու երկրաբանները այդ անվանումների միջոցով հայտնաբերում էին լեռներում գտնվող լքված փորված տեղեր ու մետաղաձուլարաններ:

79. Տրված ածանցավոր բառերում առանձնացրո՛ւ արմատը  և ածանցը։

Խնձորենի-խնձոր+ենի
տգեղ-տ+գեղ
անհարմար-ան+հարմար
անզեն-ան+զեն
անտուն-ան+տուն
անգութ-ան+գութ
դժբախտ-դժ+բախտ
դժգոհ-դժ+գոհ
լճակ-լիճ+ակ
շնիկ-շուն+իկ
գառնուկ-գառն+ուկ
կանաչեղեն-կանաչ+եղեն
միտք-միտ+ք
լեռնեցի-լեռն+եցի
սարեցի-սար+եցի
գյուղացի-գյուղ+ացի

80. Առանձին սյունակներով դուրս գրե՛լ նախածանց, վերջածանց, ինչպես նաև թե՛ նախածանց, թե՛ վերջածանց ունեցող բառերը։

Նախածանց Վերջածանց Երկուսն էլ անհայտ-ան խնձորենի-ենի վերահաշվում-վեր, ում հակաթույն-հակ մթերային-ային դժգոհություն-դժ, ություն տգեղ-տ կաղնուտ-ուտ անմտություն-ան, ություն հարակից-հար միլիոնավոր-ավոր անհոգաբար-ան, աբար չկամ-չ ցուցանակ-անակ անհավատալի-ան, ալի արտապատկեր-արտ կղզյակ-ակ ենթավարպետ-ենթ հայրական-ական գերադաս-գեր տրամագծորեն-որեն անհարմար-ան հավաքածու-ածու ապաշնորհ-ապ լսարան-արան անթիվ-ան համատեղություն-ություն ներգրավում-ներ ծիծաղելի-ելի մորթեղեն-եղեն միտք-ք

81. Փակագծերում տրված բայերը անհրաժեշտ քերականական ձևերով գրի՛ր նախադասության համապատասխան տեղերում։

1. Ընթացող գնացքի լուսամուտից երևացին մոտակա բնակավայրերի լույսերը, որոնք մի պահ առկայծեցին թանձրացող խավարում, ապա անհետացան։ (երևալ, անհետանալ, առկայծել)
2. Հանգստյան տան բակում մարդիկ զբոսնում էին, երեխաները ճոճանակների վրա նստած օրորվում էին, իսկ մեղմ քամին բերեց մոտակա սարերի զովությունը։ (օրորել, զբոնել, բերել)
3. Վարպետը վերցրեց հաստոցը, անջատեց նոր պատրաստած դետալը և համեմատեց գծագրի հետ՝ երբեմն ինչ-որ չափումներ անելով։ (վերցնել, անջատել, համեմատել)
4. Դաշնակահարի մատները սահեցին ստեղների վրայով, և դահլիճը ողողեց հոգեպարար մի երաժշտությամբ, որն ալեկոծրեց ունկնդիրների հոգիները։ (ալեկոծել, ողողել, սահել)
5. Ճամփեզրի խոտերի միջից հանկարծ մի աղվես հայտնվեց, որն անցավ ճանապարհի մյուս կողմն ու անհետացավ թփուտներում։ (անցնել, անհետանալ, հայտնվել)

82. Տրված բառերից առանձնացնե՛լ հականշային 10 զույգ։

Փութաջան, ամպոտ, դալար, ծույլ, ուսյալ, երկչոտ, հինավուրց, գագաթ, օրինական, անջրդի, ապօրինի, ինքնահավան, նոսր, ողորկ, հեռավոր,արատավոր, խորդուբորդ, ջրարբի, համարձակ, ջինջ, տգետ, հմուտ, ստորոտ, թանձր, անբասիր։

Փութաջան-ծույլ
ամպոտ-ջինջ
ուսյալ-տգետ
երկչոտ-համարձակ
գագաթ-ստորոտ
օրինական-ապօրինի
անջրդի-ջրարբի
ինքնահավան
նոսր-թանձր
ողորկ-խորդուբորդ
արատավոր-անբասիր

Թունավոր սնկերի խաբուսիկ «նշաններ»

Թունավոր սունկն ունի տհաճ հոտ, իսկ ուտելի սունկը՝ հաճելի հոտ, այն դեպքում, որ դժգույն գարշասունկի հոտը գրեթե նույնական է շամպինյոնի հոտին, չնայած ըստ ոմանց, դժգույն գարշասունկն ընդհանրապես հոտ չունի։ «Ճիճուներ» (միջատներ, թրթուրներ) չեն հայտնաբերվում թունավոր սնկերի մոտ։

Գլխարկավոր սնկերի առանձնահատկությունները

Խմորասնկեր(դրոժ)

Խմորասնկեր, բնորոշ միցելիում չունեցող սնկեր, որոնց վեգետատիվ մարմինը մեծ մասամբ միայնակ կամ բողբոջող բջիջներ են։ Հայտնի է մոտ 1500 տեսակ, որոնք պատկանում են պայուսակավոր (Ascomycetes), բազիդիավոր (Basidiomycetes) և անկատար (Deuteromycetes) սնկերին։

Բազմացում

Խմորասնկերը բազմանում են բողբոջման եղանակով։ Մայրական բջջի վրա առաջանում է արտափքում։ Մայրական բջջի կորիզը կիսվում է, և դուստր կորիզներից մեկն անցնում է առաջացած արտափքման մեջ։ Արտափքումը մեծանում է և հասնելով մայրական բջջի չափերին, անջատվում նրանից, հանդես գալով որպես առանձին բջիջ։ Երբեմն մնում է մայրական բջջի հետ, առաջացնելով ճյուղավորված շղթաներ։ Վերջիններիս մոտ սեռական սպորատվությունը հայտնաբերված չէ, և դրանց անվանում են խմորասնկանման սնկեր կամ ասպորոգեն խմորիչներ, օրինակ՝ կաևդիդա (Candida) ցեղը։ Հիմնականում խմորասնկերը ներկայացված են պայուսակավոր սնկերի էնդոմիցետայինների (Endomycetales) կարգով, որոնց վեգետատիվ մարմինը օվալաձև է կամ ձվաձև։ Խմորասնկերը բազմանում են բողբոջմամբ, մասամբ՝ կիսմամբ։ Եթե բողբոջման ժամանակ բջիջները չեն անջատվում միմյանցից, ապա ձևավորում են կեղծ միցելիումներ։ Սեռական պրոցեսի ժամանակ տեղի է ունենում երկու բջիջների պարունակության միաձուլում, և զարգանում են պայուսակները՝ պայուսակասպորներով։

Նյութափոխանակություն

Խմորասնկերը բավականին պահանջկոտ են սնման պայմաններում։ Անարէոբ պայմաններում կարող են, որպես էներգիայի աղբյուր օգտագործել ածխաջրերը, այն էլ հեքսոզներ և նրանցից կազմված օլիգոսախարիդներ։ Որոշ տեսակներ (Pichia stipitis, Pachysolen tannophilus, Phaffia rhodozyma) վերցնում են պետնոզներից, օրինակ, կիսլոզ։Schwanniomyces occidentalis և Saccharomycopsis fibuliger խմորասնկերը կարող են առաջացնել օսլայի խմորում, Kluyveromyces fragilis – ինուլին[3]։ Աէրոբ պայմաններում մի շարք տեսակներ մարսվում են սուբստրատում. բացի դա ածխաջրածնում պարունակվում են նաև ճարպեր, ածխաջրածիններ, արոմատիկ և ածխածնային միացություններ, սպիրտներ, օրգանական թթուներ։

Կիրառական նշանակություն

Գործնական նշանակություն ունեն սախարոմիցետայինները (Saccharomycetaceae), որոնք տարածված են շաքարով հարուստ բազմազան հիմնանյութերի՝ մրգերի, ծաղիկների նեկտարի, ծառերի խեժի վրա։ Նրանք անջատվում են հողից, սննդամթերքից, նավթից։ Կան բույսերի, կենդանիների և մարդու համար ախտածին տեսակներ։ Հարուցում են բլաստոմիկոզներ, կանդիդոզներ։ Հաճախ ուղեկցում են առաջնային հիվանդություններին։ Խմորասնկերը առաջացնում են սպիրտային խմորում։ Գործնական կիրառություն ունեն հացաթխման խմորասնկերը (Saccharomyces cerevisiae), որոնց աճեցվող տարատեսակներն օգտագործում են հացաթխման, գինեգործության, գարեջրի արտադրության մեջ։ Խմորասնկերը պարունակում են սպիտակուց, ածխաջրեր, հարուստ են B խմբի վիտամիններով։ Դրանք կերային սպիտակուցի, սպիտակուցավիտամինային խտանյութերի, ֆերմենտների հիմնական սինթեզողներն են։