Այսօր շատ լավ օր էր, որովհետև մենք գնալու էինք ծանոթանալու մեր վեցերորդ դասարանի երգի ուսուցչուհու հետ։ Ես հասել էի ուշացած՝9։30։ Երբ հասա ես մոռացա ընկեր Լուիզա ով է, հետո հիշեցի և ձայնով գնացի դեպի դահլիճ։ Ընկեր Աչերը ինձ նկատեց և ասաց ընկեր Լուիզային, որ ես եկել եմ։ Մենք սովորում էինք 《Ջան Հայաստան》երգը։ Ինձ դուր եկավ այդ երգը։ Հետո մեզ միացան հյուսիսային դպրոցի երեխաները, որոնք մեզ հետ նույնպես երգեցին։ Մենք, երբ հասանք դպրոց արդեն սկսում էր՝ երրորդ ժամը։ Երրորդ ժամին մենք ընկեր Արմինեի հետ մի ծիծաղելի և լավ ֆիլմ էինք նայում՝ Hotel for dogs։ Ֆիլմը երկար չտևեց, նայեցինք միայն 25֊26րոպե։ Հետո եկանք դասարան և սկսեցինք փազլներ և լեգոներ։ Ամենավերջին ժամին մենք զբաղվեցինք մեր հետ բերած հանրագիտարաններով։ Հանրագիտարանից հետաքրքիր փաստ էինք հանում և պատմում, կամ կարդում։ Եվ այսպիսով ավարտվում են դասերը։ Ես ուրախ եմ, որ այս օրը սկսվեց և վերջացավ ուրախ։

Փաստեր գետաձիների մասին

1.Մեծ արու գետաձին հեշտությամբ կարող է կծել 3 մետրանոց կոկորդիլոսին։

2.Գետաձիները ջրի մեջ սկելուց քիչ-քիչ փակում է իր քիթը։

3.Գետաձու կծածի չափը կազմում է 230 կիլոգրամ։

4.Գետաձիու գլուխը աշխարհի ամենամեծ գլուխներից մեկն է։

5.Գետաձիու բերանը կարող է բացվել մինչև 120սմ։

6.Գետաձիերը և Կետերը նույն բարեկամից են։

7.Գետաձիերը կարողանում են ինչպես ձայներ հանել ջրի վրա այդպես էլ ջրի տակ։

8.Հասուն արու գետաձին հեշտությամբ կարող է ուտել 3 մետրանոց կոկորդիլոսին։
9. Գետաձիու խայթոցի ուժը 230 կիլոգրամ է։
10. Համաչափորեն գետաձիի գլուխն աշխարհի ամենամեծ գլուխներից մեկն է։
11. Ունենալով հսկայական թոքեր՝ գետաձին կարող է շունչը պահել մինչև 5 րոպե։
12. Գետաձիի բերանը կարող է բացվել մինչև 120 սանտիմետր:
13. Գետաձիերը կարող են ձայներ արձակել ինչպես ջրի վերևում, այնպես էլ ջրի տակ:
14. Նաև գետաձիերը լսում են ջրի վերևում և ջրի տակ:
15. Հարմար սննդի որոնման համար գետաձիերը կարող են քայլել 10 կմ մեկ գիշերվա ընթացքում:
16. Ինչքան մեծ է էգը կամ Արուն, այնքան ավելի մեծ քաշ ունեն:
17. Ափ դուրս գալով՝ գետաձին ավելի շատ ջուր է կորցնում, քան ցանկացած այլ կաթնասուն։

Փատեր ձիերի մասին

1. Որոշ ձիեր կարող են սովորել բացել այլ ձիերի դուռը եւ նրանց ազատել:

2. Ձիերը կարող են տարբերակել մարդու ձայնի հույզերը:

3. Հոտի մեջ սեռը սովորաբար չի տիրապետում մյուսին օրինակ, էգ ձիերը երբեմն կարող են ավելի բարձր լինել, քան արու ձիերը, իսկ մյուս դեպքերում ամեն ինչ տեղի է ունենում շրջակա միջավայրի վրա:

4. Թեեւ «հիպոպոտամուս» բառը նշանակում է «գետի ձին» հիպպոն խոտի ավելի սերտ հարաբերակցում է, քան ձին:

5.Պտղաբերության աստվածուհին, Դեմեթերը, իր պատկերներից մեկում էր սեւ մարի գլուխը, եւ նրա քահանայությունը համարվում էր նրա «փայլերը»:

6.  Սպիտակ ձիերը երբեմն խեղդվում էին ծովում, զոհեր Պոսեյդոնին, ձիերի եւ ծովերի աստվածը:

7.  Հինդուները ձի են կապում տիեզերքի հետ, իսկ սպիտակ ձին համարվում է աստված Վիշնուի վերջին մարմնավորումը:

Փաստեր կապիկների մասին

1. Կապիկը կենդանին է, որը կարող է իրեն ճանաչել հայելու պատկերով:

2. Ամեն տարի Թաիլանդում կապիկների տոն է ստեղծվում:

3. Կապիկը չի կարող մրսել:

Արատեսի վանք, հայկական վանք Հայաստանի Վայոց ձորի մարզում Եղեգիս գետի Արատես  վտակի ափին, բլրի գագաթին:
Միջնադարում կառուցված Արատեսի վանքն ունի հետաքրքիր անվանում, որ նշանակում է ՛՛արի և տես՛: Վանական համալիրը է տարբեր ժամանակներում կազմված երեք եկեղեցիներից և մատուռից: Արատեսի վանքը ունի բարդ և յուրօրինակ ճարտարապետություն: Գլխավոր եկեղեցու գմբեթը պահպանվել է, իսկ պատերը գտնվում է կիսավեր վիճակում: Արատեսի վանքը հայտնի էր որպես կենտրոն, որտեղ իրականացվել է ձեռագրերի պատճենում: Չնայած այն հանգամանքին, որ այսօր վանքը կիսավեր վիճակում է, հին ճարտարապետական հուշարձանը, այնուամենայնիվ, չի կորցրել իր վեհ տեսքը, և արժե անձամբ տեսնել այն: Արատեսի վանքի գլխավոր եկեղեցին գմբեթավոր է, քառանկյունի հատակագծով: Արևելյան կողմից ունի կիսակլոր աբսիդ, որի երկու կողմերում գտնվող խորաններն արևելյան ծայրում ունեն կիսակլոր, փոքրիկ աբսիդներ:

Հուշարձանի կառուցման ժամանակը ստույգ հայտնի չէ, բայց վերանորոգվել է 1270 թվականին: Այժմ ավերակ վիճակում է, ամբողջապես քանդված է ծածկը գմբեթի հետ միասին, պատերի վերին մասերը և հարավային պատի մեջտեղի մասը: Երկրորդ եկեղեցին կոչվում է սբ.Աստվածածին և գտնվում է խմբի հյուսիսային կողմում: Հիմնադրման ժամանակը հայտնի չէ: Ըստ ուսումնասիրությունների` եկեղեցին հիմնվել է մինչև 7-րդ դարը և վերանորոգումների է ենթարկվել միջին դարերում: Արևմտյան պատի վրա փորված խաչերից մեկն ունի 1216 թվագրությունը: Հուշարձանն ավերակ վիճակում է. փլված են պատերի վերին մասերը և ամբողջ ծածկը:

Հետաքրքիր փաստեր Արատեսի մասին

Ժողովրդական ստուգաբանության համաձայն, վանքի անունն առաջացել է ‘արի’ և ‘տես’ բառերից: Ըստ ուսումնասիրությունների` եկեղեցին հիմնվել է մինչև 7-րդ դարը և վերանորոգումների է ենթարկվել միջին դարերում: Վաղագույն գրավոր վկայությունը թվագրվում է IX դարով:

3-րդ դարի վերջին Ստեփանոս արք. Օրբելյանը Արատեսի վանքը իր կալվածքներով հանձնել է Նորավանքին` որպես ամառանոց նրա բարձրաստիճան հոգևորականության համար, իսկ 1301 թվականին վանքին է նվիրել Գեղարքունիք գավառի ութ գյուղ:

Արատեսի վանքը շրջապատված է եղել պարսպով, որը քանդվել է XVII դ.: Ներկայումս պահպանվել է հյուսիսային պատի մի մասը: Արատեսում են գտնվում նաև Սբ. Աստվածածին (X-XI դարեր), Սբ. Կարապետ (XI-XII դարեր) եկեղեցիները, 5 մատուռ-դամբարան (VII դար) և 12-րդ դարի խաչքարեր։

Զորաց եկեղեցի

Զորաց եկեղեցին գտնվում է գետահայաց բլրի վրա։ Վերջերս անցկացված պեղումների ընթացքում հայտնաբերվել են շինությունների հիմքեր, որոնք թվագրվում են միջին դարերով` հենց այդ ժամանակ էլ հիմնվել է վանքը։ Հայտնաբերվել են լավ պահպանված պատեր և լուսամուտների բարավորներ։ Եկեղեցու առջև մի քանի կոպտատաշ պարզ տապանաքարեր կան` յուրաքանչյուրի վերջնամասում հստակ երևացող անցքով։ Այդ անցքերի նպատակը պարզ չէ, թեև, որոշ գիտնականների կարծիքով, քարերը հնադարյան են և քրիստոնեությունից առաջ այստեղ պաշտամունքի վայր է եղել։ Մնացած քարերն ավելի ուշ շրջանի են, այդ թվում` գեղաքանդակ մի քանի խաչքարեր։

Եկեղեցին կառուցվել է 14-րդ դ. (1303 թ.) Սյունյաց իշխան Տարսայիճ Օրբելյանի (որն Արենիում ապարանք ուներ) թոռան` Ստեփանոս Տարսայիճ եպիսկոպոսի կողմից։ Այդ ժամանակ Հայաստանը հեծում էր մոնղոլների լծի տակ (մոտ.1242-1344 թթ.). և նրանց պահանջով հայոց իշխանները պետք է մարտնչեին մամլուկների և դավադիր թուրքական ցեղերի դեմ, որոնք մրցակցում էին թագավորության հարուստ հողերի համար։

Զորաց եկեղեցին հայկական ճարտարապետական հուշարձանների շարքում առանձնանում է եզակի հորինվածքով։ Հայաստանում նման կառույցներ չեն պահպանվել։ Թաղածածկ կամ գմբեթավոր փակ սրահի փոխարեն եկեղեցին ընդհանրապես ներքին սրահ չունի. տանիքածածկ միակ հատվածները արևելյան խորանն ու նրան կից 2 ավանդատներն են, որոնցից ելք կա դեպի արևմտյան կողմի բացօթյա ընդարձակ բակը։ Եկեղեցին առանձնահատուկ է նաև նրանով, որ խորանը սովորականից բարձր է կառուցված` մոտավորապես ձիուց իջնողի համար հարմար բարձրության։ Իրականում հենց այդ նպատակով էլ կառուցվել է։

Զորաց եկեղեցին ծառայել է պատերազմ մեկնող զորքի համար, որպեսզի մարտիկները մեկնելուց առաջ եկեղեցու օրհնանքն ու սուրբ հաղորդություն ստանային։ Մարտից առաջ զորքը և ձիերն օրհնելն ընդունված կարգ էր, բայց Հայաստանում հենց այդ նպատակով կառուցված ուրիշ եկեղեցի չկա։ Առանձնահատուկ է նաև հեծյալ զինվորի բացօթյա հրապարակ-աղոթասրահ մտնելու գաղափարը։

Եկեղեցին կառուցվել է այն ժամանակ, երբ մոնղոլների պարտադրանքով հայոց զորքերը մամլուկների և թշնամի ցեղերի դեմ կռվելիս մասնակցում են Սիրիայի դեմ մղված հայտնի ճակատամարտին։

Եկեղեցին հիմնավերանորոգվել է 20-րդ դարում, և այժմ էլ այս տարածքում շարունակվում են պեղումները։

Ճանապարհ դեպի Արատես

Ճանապարհ դեպի Զորաց եկեղեցի

Ճանապարհ դեպի Արատեսի վանք

Geogebra.classic երկրաչափական ծրագրի ուսումնասիրություն։

Կարող եք օգտվել:

Սուրբ Գևորգ եկեղեցի. Մուղնի

Գտնվում է Մուղնի գյուղում:

Ըստ 17-րդ դարի պատմագիր Զաքարիա Սարկավագի, վանքը հիմնադրել է Հովհաննավանքի միաբանությունը՝ այնտեղ տեղափոխելով Սուրբ Գևորգի մասունքները։ Հավանաբար դա տեղի է ունեցել 13-րդ դարի առաջին կեսին, որովհետև արդեն 1278 թ. Մուղնու Սուրբ Գևորգ վանքում ձեռագրեր է ընդօրինակվել։ Սուրբ Գևորգ վանքից Սուրբ Գևորգի մասունքների մի մասը տարվել է Վրաստան՝ վրաց արքայազնի բուժման համար։ Այդ մասունքները պահելու համար հետագայում կառուցվել է Թիֆլիսի Մողնու Սբ. Գևորգ եկեղեցին։ 13-15-րդ դդ. այստեղ ձեռագրեր են գրվել, վանքը դարձել է հռչակավոր ուխտատեղի։ 1580 թվականին վանքի առաջնորդ Ոսկան վարդապետը Մուղնու Սբ. Գևորգ վանքում եպիսկոպոսական աթոռ է հաստատել։ Վանքը ծաղկում է ապրել 17-րդ դարում, երբ համալիրը երկու անգամ հիմնովին վերակառուցվել է։ 1632-1655 թթ. վանքի առաջնորդ Մարտիրոս եպիսկոպոսը քանդել է արդեն խարխուլ եկեղեցին ու մյուս շինությունները և կառուցել նորը՝ երկու զույգ մույթերով եռանավ բազիլիկը, պարիսպներ, խցեր։ Սակայն 17-րդ դարի երկրորդ կեսին անմշակ քարով շինված այս եկեղեցին չէր համապատասխանում համահայկական ուխտատեղիի պահանջներին, որի պատճառով Հովհաննես վարդապետը, ստանալով պարսից շահի թույլտվությունը, հիմնովին քանդել է այն և սրբատաշ տուֆ քարերով 1664-1669 թթ. կառուցել նորը։ Հովհաննես վարդապետը 1669 թ., մինչև շինարարության ավարտը, վախճանվել է Ագուլիսում (նա գնացել էր Ագուլիս եկեղեցու կառուցման համար դրամ հանգանակելու)։ Շինարարությունն ավարտել է Դավիթ վարդապետը։ Վանքի Սբ. Գևորգ եկեղեցու ճարտարապետն էր Սահակ Հիզանեցին, որի մահից հետո (1666 թ.) նրան փոխարինել է իր փեսա և աշակերտ ուստա Մուրադը։ 1811 թ. առևտրական Հովհաննեսը և նրա կին Թամարը վանքին վարագույր են նվիրել՝ խաչելության և վիշապին նիզակահարող հեծյալ Սբ. Գևորգի պատկերով. այն այժմ գտնվում է ՀՊՊԹ-ում։ 19-րդ դարում Մուղնու Սբ. Գևորգ վանքը ուխտավայր է եղել նաև վրացիների և պարսիկների համար։ Մուղնու Սբ. Գևորգ վանքը մասնակի վերանորոգվել է 19-րդ դարում։  Աբել եպիսկոպոս Մխիթարյանը, դառնալով վանքի առաջնորդ, 1870 թվականին այնտեղ դպրոց է հիմնել։ 1889 թվականին շարադրել է վանքի պատմությունը։ 2000 թ. հոկտեմբերի 8-ին Գարեգին Բ Ներսիսյան կաթողիկոսի ձեռամբ վերաօծվել է Մուղնու Սբ. Գևորգ վանքի եկեղեցին։

Եկեղեցու արտաքին հարդարանքում մեծ դեր է խաղում բազմագունությունը՝ սև և դեղնակարմրավուն տուֆի օգտագործումով։ Գմբեթի թմբուկին չորս ավետարանիչների խորհրդանշանների հարթաքանդակներն են։  Մուղնու Սբ. Գևորգ վանքի եկեղեցին ճարտարապետական ձևերի գեղագիտական բարձր հատկանիշներով ուշ միջնադարի Հայաստանի լավագույն կառույցներից է։

Մուղնու վանքում պահվող սրբություններից են եղել Սուրբ Գևորգի Աջը, Թադեոս առաքյալի և Մատթեոս ավետարանչի մասունքները։ Մուղնու Սուրբ Գևորգ վանքի ուխտի օրն է սեպտեմբերի վերջին շաբաթ օրը։

Գևորգ Չաուշի տուն-թանգարան

Բացվել է 1980-ական թվականներին։ Ընդգրկված է Աշնակի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում։

Հայ ազգային ազատագրական շարժման գործիչ, ֆիդայի Գևորգ Չաուշի տուն-թանգարանը գտնվում է Աշնակ գյուղում։ Թանգարանը կառուցվել է 1980-ական թվականներին՝ Չաուշի զարմիկի՝ Գևորգ Մելքոնյանի նախաձեռնությամբ, նախագծել է ճարտարապետ Ռաֆայել Իսրայելյանը։ Թանգարանի աշտարակին պետք է կանգնեցվեր դեպի Արևմտյան Հայաստան թռչող արծիվը։ Գևորգ Չաուշի թանգարանի «ֆիդայատան» աշտարակին Հայոց արծվի քանդակը տեղադրվել է 2014 թվականին՝ ճարտարապետ Լևոն Մկրտչյանի նախագծով, քանդակագործ Գևորգ Գևորգյան։

Թանգարանը ներկայացնում է Գևորգ Չաուշի կյանքն ու գործունեությունը։

Հռոմեական թվերի համակարգը ոչ դիրքային հաշվարկման համակարգ է։ Թվերը գրվում են թվանշանների կրկնության միջոցով՝ III=3, XX=20 և այլն։ Եթե փոքր արժեքով թվանշանը մեծից հետո է, ապա նրանք գումարվում են, իսկ եթե առաջ է, ապա՝ հանվում՝ VII=5+2=7, CM=-100+1000=900 և այլն։

Թվերը գրառելու համար կիրառվում են հռոմեական թվանշաններ` I, V, X, L C, D, M:

Տասնորդական հաշվարկման համակարգից հռոմեականի տարբերություններից մեկն այն է, որ տասնորդական համակարգում թվերի մեծացմանը զուգահեռ աճում է դրանք արտահայտող թվանշանների քանակը՝ միանիշ, երկնիշ, եռանիշ և այլն, իսկ հռոմեական համակարգում այդպես չէ։ Օրինակ՝ քառանիշ 2015 թիվը հռոմեական թվանշաններով գրելիս այն ստանում է նույնպես քառանիշ MMXV տեսքը, իսկ ահա նրանից զգալիորեն փոքր 847-ի հռոմեական DCCCXLVII գրառումը բաղկացած է ինը նիշերից։
Եթե տասնորդական համակարգում թվի գրառման ժամանակ գրվում է տասնորդական կարգերն արտահայտող թվերի (տասնավորներ, հարյուրավորներ, հազարավորներ և այլն) միայն առաջին թվերը, ապա հռոմեական համակարգով թվերը գրելու դեպքում դրանք գրվում են ամբողջությամբ, օրինակ՝

• 3694=3000+600+90+4=MMMDCXCIV, MMM=3000, DC=600, XC=90, IV=4

«Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանը իր մեջ ներառում է «Էրեբունի» թանգարանը և դրա երկու մասնաճյուղերը՝ Շենգավիթը և Կարմիր բլուրը: Այս հուշարձանների շնորհիվ կարողանում ենք ներկայանալ որպես աշխարհի հնագություն պետություն: Մեր մայրաքաղաքը ձևավորվել է վեց հազար և ավելի տարիներ առաջ Շենգավիթ համայնքում: Կարմիր բլուրում հայտնաբերել են բրոնզեդարյան, երկաթեդարյան և ուրարտական գտածոներ: Երևանի գրավոր պատմությունը սկսվում է էրեբունուց հնագիտական ամրոցից:

Էրեբունի ամրոց

Մ.թ.ա. 782 թվականին ուրարտական թագվորության արքա Արգիշտի Ա-ը կառուցեց էրէբունի ամրոցը, որը գտնվում է Էրեբունի վարչական շրջանում՝ Արին բերդ բլրի վրա։ Էրեբունի ամրոցն ունի պալատական, կրոնական և տնտեսական սրահներ։ Ամրոցի կրոնական հատվածում գտնվում էր Խալդիի տաճարը, ով համարվում էր ուրարտական թագավորության գերագույն աստվածը։

Ուրարտական թագավորության գլխավոր աստվածներն էին Խալդին, Թեյշեբան և Շիվինին։

Խալդի

Թեյշեբան

Շիվինին

Արգիշտի Ա–ը Մենուա թագավորի որդին էր, ով ղեկավարել է Վանի թագավորությունը սկսած մ․թ․ա․ 786 թվականից։ Նրա թագավորության տարիներին մենք ունեցել ենք գերհզոր թագավորություն։ Արգիշտի Ա–ի շնորհիվ մեզ են հասել բազամաթիվ սեպագիր արձանագրություններ,որոնք կատարվել են ժայռերի, քարերի,  բեկորների, ամրոցների սյուների վրա։

Ուրարտական թագավորությունը ձևավորվել է Վանա լճի հարակից ափերին, Վանա լճից հարավ հիշատակվող Ուր(ու)ատրի ցեղային միության հիմքի վրա: Ուրարտական թագավորության մայրաքաղաքը  եղել է Տուշպա (Տոսպ) քաղաքը։

Վարդավառի լիճը, որը նաև կոչվում է Արգիշտիի ծով կառուցվել մ․թ․ա․ VIII դարում Արգիշտի Ա–ի կողմից Էրեբունի ամրոցին ջուր ապահովելու համար և այն պահպանվել է մինչև օրս։ Վարդավառի այգին կոչվում է նաև Լիոնի այգի, ի նշան Լիոն քաղաքի և Երևանի բարեկամությանը։

Շախմատն առաջինը հայտնաբերել են Հնդկաստանում: Հնում շախմատի անունը Չատուրանգա էր: Ֆիգուրները տախտակի վրա դասավորվում էին այնպես, ինչպես հին ժամանակներում հնդկական բանակն էր շարվում պատերազմի դաշտում: Շախմատը տարածվել է ամբողջ աշխարհում՝ Հնդկաստանից հասնելով Պարսկաստան, այնտեղից Եգիպտոս, Եգիպտոսից էլ՝ Եվրոպա:
Թագավորները ճամփորդելիս իրենց հետ վերցնում էին շախմատը: Իսկ մի անգամ Ռուսաստանի թագուհի Եկատերինան, երբ հյուրընկալեց Շվեդիայի թագավորին, նրա հետ «կենդանի» շախմատ խաղաց. դաշտում՝ խոտի վրա, մեծ «տախտակ» նկարեցին, ծառաներին հագցրին շախմատի քարերի պես, շարեցին դաշտում ու հրամայեցին հերթով քայլ կատարել այնպես, ինչպես իրենք կասեն:

Շախմատը շատ արագ տարածվեց թագավորական պալատներում ու ազնվական ընտանիքներում: Կիրթ ու դաստիարակված մարդը պետք է անպայման շախմատ խաղալ իմանար: Պալատներում հաճախ էին շախմատի մրցաշարներ անց կացվում՝ հանդիսավորությամբ՝ ճիշտ այնպես, ինչպես ասպետների մրցությունները: Շախմատ խաղալիս  ոչ միայն զարգանում է տրամաբանությունը և մարզվում հիշողությունը, այլև հիանալի երևում են խաղացողների բնավորության գծերը:

Հայերեն շախմատի թարգմանությունը ճատրակ է:

Մի փոքր  հետևիր երկու խաղացողներին, և կզգաս, թե նրանցից ով է անհանգիստ ու անհամբեր, ով՝ հավասարակշռված ու հանդարտ:

Հայկ Նահապետ, Մենուա, Արգիշտի, Արտաշես, Տիգրան…Արտաշեսյաններ, Արշակունիներ, Բագրատունիներ, հայկական արքայատոհմեր: Նրանցից շատերի անունները մեզ ծանոթ են և առասպելներից, ինչպես նաև մեր ապրած օրերի իրականության մեջ՝ նրանց անուններով փողոցներ/Տիգրան Մեծ պողոտա/, շինություններ ու քաղաքներ/Արտաշատ-Արարատի մարզի մարզկենտրոն և Վաղարշապատ- այժմյան Էջմիածին քաղաքը/ կան: Մենք գիտենք, որ արքայական սկզբունքով երկիրը կառավարվում էր հին ժամանակներում, և գահը հորից անցնում էր որդուն ժառանգաբար:

Հզոր արքաների կողքին միշտ եղել են նրանց օգնող իշխաններ, զորավարներ, մարդիկ, ովքեր ծառայել են հավատարմորեն, օգնել դժվարին պահերին: Առանց հավատարիմ մարդկանց երկիրը կառավարել հնարավոր չէր: Այս բոլոր մարդիկ միասին կոչվում են ժողովուրդ, սկսած թագավորից մինչև վերջին աշխատավորը: Նրանց բոլորի համար թանկ էր իրենց հայրենիքը, և կարևոր էր, որ այն հզոր մնա միշտ: Հայրենիքի համար կարևոր գործեր արած մարդիկ՝ թագավորները, իշխանները միշտ մնացել են պատմության մեջ, ու ժողովուրդը հիշում է նրանց:

Մենուա և Արգիշտի Առաջին

Մեր մայրաքաղաքը` Երևանը, աշխարհի հնագույն քաղաքներից է, ավելի հին քան Իտալիայի մայրաքաղաք Հռոմը։ Երևանն ունի քարի վրա փորագրված իր ծննդյան վկայագիրը։ Գրվել է քաղաքի հիմնադրի` Արգիշտի I արքայի հրամանով Քրիստոսից առաջ /Ք. ա./782 թվականին։ Այդ արձանագրությունը  մինչև այժմ էլ կա, պահպանված է Էրեբունի ամրոցի ավերակների մոտ, Էրեբունի համայնքում: Արգիշտի I-ը Արարատյան կամ Վանի թագավորության հզոր արքաներից էր։ Վանի թագավորությունը հզոր պետություն էր, որի հարևան Ասորեստանը այն անվանում էր Ուրարտու, իսկ բնակիչներին՝ ուրարտացիներ:  Ուրարտուի մայրաքաղաքն էր Տուշպան: Ուրարտուն ևս մեկ շատ հզոր արքա է ունեցել՝ Մենուա անունով: Նրա կառավարման ժամանակ շատ շինարարական գործեր կատարվեցին, կառուցվեց ամենահայտնի 72կիլոմետրանոց կարևոր նշանակության ջրանցք իր անունով, որը մինչ այժմ էլ կա: Ուրարտացիների մասին տեղեկություններ են գտնվել Էրեբունի ամրոցի ավերակներում և Կարմիր բլուրում/գտնվում է Շենգավիթ համայնքում/: Ուրարտացիները նույպես ունեցել են աստվածներ, Ուրարտուի գլխավոր աստվածներն էին՝ Խալդին, Թեյշեբան և Շիվինին՞

սեպագիր արձանագրության օրինակ